Ý thức và tiềm thức liên quan như thế nào

Ý thức con người không sẵn sàng chấp nhận và đối mặt với nhiều suy nghĩ, nhiều trải nghiệm và hành động khác nhau nên chúng sẽ được đưa vào tiềm thức. Mỗi suy nghĩ ta sinh ra được ghi dấu lại trong tiềm thức. Khi dấu ấn này là tích cực, nó sẽ ảnh hưởng tích cực lên ý thức. Còn ngược lại, khi dấu ấn là tiêu cực, ý thức sẽ nhuốm màu tiêu cực. Neu ký ức con người ghi nhận một chuỗi sự kiện phức tạp vào lúc này và 5 phút sau lại phải tiếp nhận thêm một chuỗi sự kiện phức tạp khác, khả năng quên đi chuỗi sự kiện ban đầu là khá cao. Hiện tượng này gọi là “sự ức chế do những biểu hiện tiếp nhận từ trước”.

Tuy nhiên, R. H. Thouless cũng chứng minh điều ngược lại: “Một tâm trí trật tự có thể nhớ cái nó muốn nhớ và quên cái nó không cần nhớ”. Chính vì vậy có những người có trí nhớ siêu đẳng, nhưng lại thường xuyên quên cây viết bi hay đồ vật nhỏ nhặt nào đó của họ. Người này cứ quên nhừng đồ vật thông thường như thế, nên tự tạo thói quen hay quên và có ý thức mình là người hay quên, nên lâu dần tính đãng trí được “lập trình” vào nhận thức của họ.

Tiềm thức hoạt động dựa vào những gì được tích trữ sẵn trong nó. Dòng ký ức được lưu giữ trong tiềm thức giống như tạp chất lẫn trong vàng. Không giống như lóp bụi trên bề mặt mà người ta dề dàng lau sạch, để loại bỏ đi những ký ức này, ta cần phải nỗ lực đặc biệt. Bác sĩ Maxwell Maltz mô tả tiềm thức như một cái máy vi tính. Theo ông, tiềm thức là một cơ chế ngây thơ, nhưng lại quá phức tạp đến nồi một máy vi tính hiện đại nhất cũng trở thành đồ chơi nếu so sánh với nó.

Henry Bennett, Hamilton Davis và Jeffrey Giannini đã thí nghiệm và đưa ra kết luận đáng thuyết phục: Tiềm thức hoạt động chính xác theo chương trình được cài đặt sẵn. Các bác sĩ mở băng ghi âm lời đề nghị cho một nhóm bệnh nhân đang trải qua phẫu thuật. Đoạn băng nhắn với họ rằng sau cuộc phẫu thuật, bác sĩ sẽ đến thăm bệnh và vào lúc đó bệnh nhân tự kéo tai mình. Mục đích của việc làm này là xác nhận các bệnh nhân đã nghe được bức thông điệp này. Bạn sẽ ngạc nhiên khi biết hơn 80% bệnh nhân thật sự đã kéo tai họ khi bác sĩ đến thăm bệnh, không chỉ một lần mà là nhiều lần. Nghiên cứu này được trình bày tại Hội ứng dụng liệu pháp Thôi miên trong Điều trị và Thử nghiệm vào tháng 10 năm 1981.

Trong thuật thôi miên, một số người nhìn thấy những gương mặt và những tòa nhà mà họ đã thấy cách đó 10 đến 20 năm. Có nghĩa là mọi thứ đã được lưu trữ trong kho tàng ký ức của con người. Điều này còn thể hiện khi bạn xem ti-vi hoặc chứng kiến một sự kiện nào đó nhắc bạn nhớ về những sự việc đã xảy ra từ thời gian trước mà bạn tưởng mình đã quên hoàn toàn. Tất cả mọi sự kiện xảy ra trong đời bạn và trên vũ trụ này đều được gởi vào ngân hàng ký ức khổng lồ. Nó giống như một đĩa video ba chiều có tính năng ghi lại mọi dữ liệu xảy ra. Một số người mô tả nó là “ý thức vũ trụ” (Universal Mind), tương tự như khái niệm của Carl Jung về “vô thức tập thể” (Collective Unconscious). Ví dụ như trường họp của Seema, một bà vợ nội trợ nghiện cãi vã. Chị luôn tìm ra được lý do đe gây sự với hàng xóm. Chồng chị rất bực vì thói quen này của chị. Bỗng một hôm chị tuyên bố: “Tôi sẽ nín thinh dù ai nói gì cũng mặc”. Trong 8 năm chị chẳng hề tranh cãi gì vói ai, nhưng trong mơ chị vẫn như cãi nhau với ai đó. Giấc mơ này xảy ra ít nhất 2 lần 1 tuần, về mặt ý thức chị ấy đã kiềm chế được thói quen này, nhưng vô thức thì vẫn còn. Bạn hỏi có cách nào loại bỏ hẳn không? Tôi cũng thinh thoảng bị như thế. Tôi và bạn tôi xung đột với nhau đã lâu, nhưng thinh thoảng tôi vẫn mơ mình đang tranh luận dữ dội

với cậu ấy.

Claude Bristol đã mô tả ý thức giống như nguồn ý nghĩ, còn tiềm thức là nguồn sức mạnh. Ý thức vận hành theo nguyên tắc năng lực, còn tiềm thức lại thoát ra khỏi mọi nguyên tắc. Tiềm thức thì huyền diệu, giống như có phép lạ.

Bác sĩ G. H. Bower thuộc trường Đại học Stanford đã chứng minh cảm xúc của con người bị chi phối bởi nguồn tích trừ thông tin và ký ức. Trong một ngày, chúng ta phải trải qua rất nhiều sự việc, trong đó có những sự việc khơi gợi cảm xúc từ tiềm thức. Giả sử bạn gặp lại người đã làm bạn giận tuần trước. Khi gặp họ, những thông tin về người này được lôi ra từ trong tiềm thức của bạn và làm ảnh hưởng đến cách bạn giao thiệp với họ ở hiện tại.